Selekcja kandydatów do zespołów olfaktometrycznych
(ze szczególnym uwzględnieniem procedury opisanej w PN-EN 13725)
Stężenie zapachowe zanieczyszczeń próbki mierzy się określając stopień rozcieńczenia konieczny dla osiągnięcia progu wyczuwalności. Stężenie odpowiadające progowi wyczuwalności zdefiniowano jako 1 ou/m3 lub 1 ouE/m3. Stężenia większe od progowego są wyrażane jako wielokrotność progu wyczuwalności: cod [ou/m3] i cod [ouE/m3]. Symbol cod [ou/m3] stosuje się wówczas, gdy grupa oceniających nie jest poddawana badaniom wrażliwości węchu. Powinna być wystarczająco liczna, żeby można było ją uznać za reprezentatywną dla populacji.
Zgodnie z PN-EN 13725:2007 w pomiarach cod [ouE/m3] uczestniczy tylko kilkuosobowa (ale co najmniej 4-osobowa) grupa ludzi spełniających kryteria wrażliwości na zapach europejskiego wzorca – n-butanolu. Takiej grupie przypisano określenie „zespół”. Dolny indeks E informuje o zgodności pomiaru z europejskimi zasadami tworzenia zespołów.
Stężenie zapachowe jest równe jednej europejskiej jednostce zapachowej (cod,,th = 1 ouE/m3, próg wyczuwalności), jeżeli istnieje prawdopodobieństwo równe 0,5, że zapach wyczują członkowie zespołu.
Dla europejskiej jednostki zapachowej ustalono wartość odniesienia - masę europejskiego wzorca zapachu (EROM): 123 μg n-butanolu.
Po odparowaniu EROM do 1 metra sześciennego obojętnego gazu stężenie n-butanolu wynosi 0,040 μmol/mol.
1 EROM = 123 μg n-butanolu = 1 ouE mieszaniny odorantów.
Selekcję oceniających przeprowadza się po wstępnym przeszkoleniu (co najmniej jeden pomiar) na podstawie indywidualnej zmienności i wrażliwości węchu na zapach n-butanolu. W czasie badań należy zgromadzić ≥ 10 ocen ITEn-butanol. Dane powinny być zebrane podczas ≥ 3 sesji, w różnych dniach, z co najmniej jednodniową przerwą między sesjami. Oceniający może zostać członkiem zespołu, jeżeli zgromadzony zbiór wartości ITEn-butanol (wyrażonych w jednostkach stężenia masowego) spełnia następujące kryteria:
- antylogarytm z odchylenia standardowego sITE, obliczonego z log ITE, powinien być mniejszy niż 2,3 (ITE [jednostki stęż. mas.]),
- średnia geometryczna wartości ITEn-butanol, powinna mieścić się między 0,5-krotną a 2-krotną wartością odniesienia:
62 μg/m3 do 246 μg/m3 ≡ od 0,020 μmol/mol do 0,080 μmol/mol.
Węch członka zespołu powinien być badany systematycznie (nie mniej niż jedna ocena ITEn-butanol na każde 12 regularnych pomiarów, w których uczestniczył). Laboratorium określa i rejestruje aktualne parametry selekcji (jak wyżej) z użyciem ≥10 i ≤20 ostatnich ITEn-butanol. Jeżeli członek zespołu nie spełni kryteriów EN, nie może uczestniczyć w dalszych pomiarach do czasu ponownego osiągnięcia zgodności.
Wykład jest dostępny w formie prezentacji programu Microsoft PowerPoint (dwie wersje). Aby go pobrać kliknij w pole obrazka.
Do obejrzenia prezentacji możesz użyć programu Microsoft PowerPoint, OpenOffice Impress lub Microsoft PowerPoint Viewer.
Do pobrania dwie wersje prezentacji (z filmami i narracją):
- ABC olfaktometrii cz. 3 (11 minut odtwarzania), (format: zip, rozmiar: 20 MB)
test zgodności z kryteriami PN-EN 13725,
- SELEKCJA (15 minut odtwarzania); (format: zip, rozmiar: 65 MB)
test europejski, amerykański i japoński.
(format: zip, rozmiar: 65 MB)
Polecamy również obejrzenie wyodrębnionych z ppt krótkich filmów na temat:
Selekcja z użyciem TO7 (format: wmv, rozmiar: 22 MB) (przebieg europejskiego testu wrażliwości w Pracowni),
Japoński test "2 z 5" (format: wmv, rozmiar: 23 MB) (wyodrębniony fragment filmu szkoleniowego japońskiego Ministerstwa Środowiska),
Pen-test (format: wmv, rozmiar: 14,10 MB) (amerykański test wrażliwości w Pracowni).
Zachęcamy również do obejrzenia odcinka nr8 programu "W pracowniach zachodniopomorskich naukowców", przygotowanego przez TV Pomerania we współpracy ze Szczecińskim Towarzystwem Naukowym i szczecińskimi uczelniami (kliknij na obrazku).
