Procedura oznaczeń stężenia zapachowego (cod [ou/m3]) i emisji zapachowej (qod [ou/s]) ze źródeł zorganizowanych metodą olfaktometrii dynamicznej jest szczegółowo opisana w normie PN-EN 13725:2007. Nie zostały dotychczas znormalizowane procedury oznaczeń emisji zapachowej ze źródeł dyfuzyjnych, emisji chwilowej (np. występującej w awarii lub w czasie operacji uciążliwych, lecz krótkotrwałych) oraz małych i szybko zmiennych wartości stężenia zapachowego w przygruntowej warstwie powietrza.
Uważa się, że takie oznaczenia stężeń w powietrzu atmosferycznym można wykonać:
• metodą dynamicznych rozcieńczeń do progu wyczuwalności, wykonywanych in situ
z użyciem Nasal Ranger Field Olfactometer,
• metodą rozcieńczeń statycznych, znaną jako Triangle Odour Bag Method,
stosowaną w Japonii.
• metodą pośrednią, na podstawie sensorycznych ocen intensywności zapachu in situ,
bez pobierania próbek (Metoda ekstrapolacyjna).
Nasal Ranger (patent St. Croix Sensory) to rodzaj maski gazowej z filtrem z węglem aktywnym, w której znana część wdychanego powietrza może omijać filtry.
Tłumaczenie obszernych fragmentów opisu olfaktometru - patrz:
Zawór regulacyjny umożliwia wybranie jednej z sześciu wartości stosunku strumienia powietrza oczyszczonego do nie oczyszczonego:
Vczyste/Vsurowe = 2, 4, 7, 15, 30 i 60
lub 60, 100, 200, 300, 400 I 500
oraz ustawienie pozycji BLANK (oczyszczanie całego wdychanego strumienia). Dokładność i odtwarzalność rozcieńczeń wynosi odpowiednio ±10% i ± 5%.
W urządzeniu zainstalowano czujnik prędkości przepływu wdychanego powietrza ze wskaźnikiem informującym o osiągnięciu zalecanego poziomu 16–20 dm3/min. Oceniający stopniowo zwiększają udział strumienia omijającego filtry, aż do osiągnięcia wyczuwalności zapachu (według PN-EN 13725 - pierwsze rozcieńczenie ZTAK).
Oznaczone wartości Vczyste/Vsurowe = D/T (Dilution-to-Threshold Ratios) odpowiadają - po przeliczeniu - zdefiniowanej w PN-EN 13725 wartości ZITE (indywidualne oszacowanie stopnia rozcieńczenia do progu wyczuwalności):
ZITE = (ZTAK * ZNIE)0,5
Należy pamiętać, że D/T jest stosunkiem wielkości strumienia powietrza czystego i zanieczyszczonego, a nie stopniem rozcieńczenia, wyrażonym jako stosunek sumy obu strumieni do strumienia zanieczyszczonego.
Wartość stężenia zapachowego cod [ou/m3] jest średnią geometryczną ze zbioru oszacowań indywidualnych (ZITE), zgromadzonych przez zespół.
Olfaktometr Nasal Ranger jest stosowany w czasie terenowych inspekcji nie tylko w Stanach Zjednoczonych. Zyskuje popularność w Europie (np. w Hiszpanii i Francji).
Ch. M. McGinley and Michael McGinley 2004
(kliknij na obrazku, aby pobrać pdf)
(format: pdf, rozmiar: 345 kB)
Lionel Pourtier - Francja, Szczecin 2005 >>
(kliknij na obrazku, aby pobrać ppt)
Pracownia dysponuje czterema olfaktometrami Nasal Ranger, co umożliwia wykonywanie pomiarów zespołowych. Zespół Pracowni (pracownicy i studenci; patrz - zdjęcia) wykorzystywał olfaktometry NASAL RANGER w czasie badań zapachowej uciążliwości:
fermy tuczu trzody chlewnej (format: ppt, rozmiar: 52 MB)
i zakładu utylizacji odpadów komunalnych.
(format: jpg, rozmiar: 277 kB)
Najbardziej obszerny program badawczy dotyczył tuczu świń (trzy dyplomowe prace magisterskie, publikacje).
Przeprowadzono modelowanie rozprzestrzeniania się odorantów w otoczeniu fermy trzody chlewnej w pięciu sytuacjach meteorologicznych (model referencyjny). Wykorzystano wskaźnik emisji zapachowej 30ouE/s∙tucznik, oszacowany na podstawie danych brytyjskiej Agencji Ochrony Środowiska. Obliczono średnie i maksymalne wartości stężenia zapachowego w smudze zanieczyszczeń cod,60min [ouE/m3]. Zespołowe pomiary terenowe wykonano w smudze z użyciem czterech terenowych olfaktometrów Nasal Ranger oraz metodą skalowania intensywności zapachu. Potwierdzono zgodność wyników pomiarów olfaktometrycznych z prognozowanymi wartościami stężenia średniego.
(format: jpg, rozmiar: 38 kB)
Patrz również:
WWW olfaktometria terenowa
Publikacje:
Kośmider J., Krajewska B.: Measurements of temporary values of odour concentration (pdf - całość) (Pomiary chwilowych wartości stężenia zapachowego); Polish Journal of Environmental Studies 16 (2), 215-225, 2007
Kośmider, J. ; Gabriel, U. Zapachowa jakość powietrza w zakładzie utylizacji odpadów komunalnych, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, Vol. 41 nr 6, s. 166 -- 176, 207
Friedrich M., Kośmider J.: Weryfikacja prognozy zapachowej uciążliwości. Przykład fermy trzody chlewnej,
Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów nr 4, 128-136, 2009 (abstract);
A, Rusin, M. Kozak, SKN ZUT 11 grudnia 2009 (format: zip, rozmiar: 28 MB)
